Wiele osób oczekiwało II Forum z zainteresowaniem, mając w pamięci pierwszą konferencję w 2011 roku. Program obejmował udział wykładowców z różnych stron Polski, a także z 3 krajów: Norwegii, Niemiec i Finlandii. Forum odbywało się pod hasłem „Potęga rodziny”.

W czasach deprecjonowania znaczenia rodziny i polityki zagrażającej jej rozwojowi ważnym okazało się podkreślenie jej wartości. Skupienie uwagi na nieocenionej roli rodziny w życiu każdego, a szczególnie doświadczonego chorobą psychiczną człowieka było ogromnie budujące.

W pierwszym wykładzie „Język psychiatrii – czy mamy wybór”, prof. Jacek Wciórka poświęcił wiele uwagi sprawom ekspresji werbalnej. Pacjent przeżywający kryzys jest w sposób szczególny wyczulony na słowa. Aby terapia przynosiła pozytywne rezultaty konieczne jest ujednolicenie systemu pojęć w kontakcie z terapeutami. Bogactwo słów pozwala na użycie takich, które mniej obciążają przeżywającego kryzys. Unikać należy sformułowań, które pogłębiają poczucie beznadziei i bezsensu, np. nieuleczalna, chroniczna – zastąpić słowem długotrwała. Zamiast stosować określenie „choroba” można mówić o cierpieniu. Myślę, że zatrzymanie się nad językiem w terapii jest dowodem na szczególne pochylenie się nad pacjentem.

Prof. Bogdan de Barbaro w swojej wystąpieniu „Rola rodziny w zdrowieniu” pokazał jaki długi proces przechodziło podejście do rodziny w kontekście choroby jednego z jej członków. Z pozycji winowajcy, oskarżonego o generowanie choroby, poprzez sytuację ofiary, do partnera współpracującego z terapeutą i pacjentem w walce z chorobą.

Cierpienie dotyka całą rodzinę. Towarzyszą temu zróżnicowane emocje – lęk, smutek, bezradność czy nawet rozpacz. Konsekwencje choroby w wymiarze społecznym także odczuwają pozostali członkowie rodziny. Przejawiać się to może w izolacji, niechęci, trudnościach w środowisku pracy. Stygmatyzacja w jakimś stopniu obejmuje całą rodzinę, prof. De Barbaro nawet włącza w te wydarzenia dziadków pacjenta. Pozytywny przebieg leczenia wymaga zaangażowania wszystkich osób bliskich, bez ich wsparcia i akceptacji powrót do zdrowia jest praktycznie niemożliwy.

Ciekawą koncepcję terapeutyczną przedstawiła Arnhild Lauveng z Norwegii. Wykład „Nauczyć się żyć – prezentacja podejścia edukacyjnego dla osób z ciężką chorobą psychiczną” przeniósł nas do Danii, gdzie powstały szkoły kształcące ludzi z problemami psychicznymi, zatrudniające pedagogów potrafiących wyjść naprzeciw i zrozumieć trudne sytuacje studentów. Pozwala to byłym pacjentom, po opuszczeniu oddziału psychiatrycznego, stopniowo zaaklimatyzować się w środowisku oraz zdobyć wiedzę i sprawności konieczne do podjęcia pracy zawodowej.

Bardzo ucieszyła mnie perspektywa zatrudniania osób z doświadczeniem choroby w systemie opieki psychiatrycznej w Niemczech, którą przedstawił Bukhard Broege z Berlina.„Zdrowienie dzięki nauce”– prezentacja rocznego kursu EX-IN dla osób doświadczonych- zaangażowanych”, Okazuje się, że jest wiele możliwości wykorzystania tych traumatycznych przeżyć dla dobra innych. Otóż od 2005 roku, we współpracy z sześcioma krajami, Niemcy opracowali cały system szkolenia ukierunkowany na zdrowienie (recovery), zwany EX-IN (experienced – involvement). Absolwenci tego trwającego rok kursu mają możliwość pracy i dalszego rozwoju jako wykładowcy, a także członkowie zespołów terapeutycznych jako tzw. eksperci z doświadczeniem. Mogą oni dzielić się swoimi spostrzeżeniami, proponować metody leczenia lepiej rozumiejąc problemy chorujących, poprzez własne doznania i cierpienia. W rezultacie proces leczenia jest bardziej dostosowany do potrzeb osób chorujących.

Wyjątkowym gościem Forum był prof. Jaakko Seikkula, który w wykładzie „Podejście oparte na Otwartym Dialogu” przedstawił system leczenia psychoz skoncentrowany na rodzinie i sieci społecznej pacjenta, zwany „Otwarty Dialog”. System ten zakłada szybką interwencję we wczesnej fazie kryzysu psychicznego (24 godziny), dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta i jego rodziny oraz postrzeganie leczenia jako procesu wykorzystującego różne metody terapeu­tyczne. W rezultacie terapia grupowa i indywidualna, oparcie w rodzinie i sieci społecznej pacjen­ta oraz jego praca nad wykorzystaniem własnych zasobów psychicznych, stały się alternatywą dla długotrwałej hospitalizacji. Efektywność „Otwartego Dialogu” jest zdumiewająca. W ciągu 5 lat aż 86% pacjentów wróciło do poprzedniej aktywności – studiów, pracy lub jej poszukiwania, a 82% nie doświadczyło żadnych utrzymujących się objawów.

Dzięki temu, że historie psychotyczne omawia się w spotkaniu terapeutycznym, pacjent dociera do czegoś „jeszcze nie ujętego w słowa”. Co ważne, często symptomy psychotyczne nie są symptomami choroby, lecz strategią umożliwiającą umysłowi wcielonemu (embodied mind) przetrwać dziwne doświadczenia. By to zrozumieć, należy uważnie słuchać – upewniając się, że wszystkie głosy zostały wysłuchane. W podejściu opartym na „Otwartym Dialogu” z dużą ostrożnością korzysta się z hospitalizacji i farmakologii. Spotkania terapeutyczne odbywają się w naturalnym środowisku pacjenta, wśród osób do których ma zaufanie. Podstawowym założeniem jest całkowita akceptacja.

Na podstawie moich przemyśleń i wspomnień z długiego okresu kontaktu z prof. de Barbaro doszłam do wniosku, że pomiędzy pacjentem a lekarzem istnieje pewna forma miłości. Ze strony chorego charakteryzuje ją zaufanie, otwartość, posłuszeństwo wobec zaleceń medycznych, szacunek, a ze strony terapeuty dominuje troska, odpowiedzialność, empatia, akceptacja. Prof. Seikkula na zakończenie swojego wykładu przytoczył takie słowa:

„Miłość jest siłą życiową, duszą, ideą. Nie ma relacji dialogu bez miłości, podobnie jak nie ma miłości w izolacji. Miłość jest dialogiczna.”

Po dwudniowym Forum, kolejny dzień został poświęcony praktyce „Otwartego Dialogu”.

W mniejszym gronie (90 osób) odbyło się seminarium i warsztaty prowadzone przez prof. Jaakko Seikkulę. Mieliśmy okazję poznać szczegóły pracy zespołu profesora i rozmawiać o interesujących nas zagadnieniach. Czymś nowym dla mnie był sposób podejścia do człowieka będącego w psychozie. Terapeuci wsłuchują się w jego wewnętrzny świat, a konkretnie w głosy, powtarzając jego sformułowania w dialogu. Zapewnia to pacjenta, że jest uważnie słuchany, że jest kimś ważnym. Podstawą kontaktu jest akceptacja. Wszystkie decyzje podejmowane są w obecności pacjenta. Wpływ na przebieg leczenia mają również bliscy, którzy znają i troszczą się o jego los. Byliśmy świadkami pokazowej sesji, po której wywiązała się ożywiona dyskusja. Wiele osób obecnych nabrało przekonania o pozytywnych efektach podejścia opartego na „Otartym Dialogu” i zrodziła się chęć przeniesienia tej praktyki na grunt psychiatrii w Polsce.

Program

II Wrocławskie Forum Psychiatrii Środowiskowej, 17-18.10.2012

POTĘGA RODZINY!
Miejsce: Wrocław, ul. Pretficza 24 (dzielnica Krzyki), Klub 4.Regionalnej Bazy Logistycznej

1 dzień: 17.10.2012 (środa)

Msza Św. w intencji uczestników Forum – Parafia Św. Augustyna, ul. Sudecka 90

Rozpoczęcie Forum: Ewa Bartecka-Piłasiewicz, dr n. med. Aleksander Beszłej, Regina Bisikiewicz

Blok 1

• „Język psychiatrii – czy mamy wybór?” – prof. dr hab. Jacek Wciórka, Warszawa – prezentacja
• „Jak zaistnieć na nowo” – Aleksandra Kożuszek, Wrocław

Blok 2

• „Rola rodziny w zdrowieniu”- prof. dr hab. Bogdan de Barbaro , Kraków – prezentacja
• „Praca z rodziną w domu – korzyści i wyzwania”- doc. dr hab. Katarzyna Prot-Klinger, Warszawa – prezentacja
• „Reakcje rodziny na kryzys spowodowany chorobą psychiczną”- dr n.med. Aleksander Beszłej, Wrocław – prezentacja

Blok 3

• „Choroba psychiczna a pełnienie roli rodzicielskiej” – prof.dr hab. Maria Załuska, Warszawa – prezentacja
• „Dorosłe dzieci osób z CHAD -lęk i radzenie sobie” – dr n.med. Iwona Koszewska, Warszawa – prezentacja
• „Moje spełnione życie” – Barbara Banaś, Kraków

Blok 4

• „Specyfika orzekania o niepełnosprawności osób chorujących psychicznie” – dr n.hum. Hubert Kaszyński, Kraków – prezentacja
• „Moje doświadczenia z orzecznictwem” – Anna Martynowska, Wrocław

2 dzień: 18.10.2012 (czwartek)

Blok 5

• „Uczyć się, aby żyć – prezentacja edukacyjnego podejście do ludzi ciężko chorujących” – Arnhild Lauveng, Norwegia – prezentacja
• „Zdrowienie dzięki nauce – prezentacja rocznego kursu dla osób doświadczonych-zaangażowanych”, moduł ZDROWIENIE – Burkhard Broege, PINEL, Niemcy – prezentacja

Blok 6

• „Podejście oparte na Otwartym Dialogu – znaczenie rodziny i sieci społecznej pacjenta w leczeniu psychoz” – prof. Jaakko Seikkula, Finlandia – prezentacja
• „Jak wdrażam Otwarty Dialog w leczeniu klinicznym i jakie osiągam rezultaty” – dr Werner Schuetze, Niemcy – prezentacja

Blok 7

• „Działania na Dolnym Śląsku i we Wrocławiu służące poprawie jakości życia klientów opieki psychiatrycznej” – plenarna debata z udziałem przedstawicieli władz województwa dolnośląskiego i miasta Wrocław

 

II Forum Psychiatrii Środowiskowej jest częścią kampanii społeczno-edukacyjnej pn. „Dni Solidarności z Osobami z Doświadczeniem Choroby Psychicznej”, 15-19.10.2012

Program

15.10.2012 – WYSTAWA TWÓRCZOŚCI OSÓB Z DOŚWIADCZENIEM CHOROBY PSYCHICZNEJ
Miejsce: Klub pod Kolumnami, pl. Św. Macieja 21, Rozpoczęcie godz. 18:00
Czas trwania wystawy: 15-10.10.2012

16.10.2012 – INTEGRACYJNY JARMARK TWÓRCZOŚCI
Miejsce: Klub Kolejarz, Dworzec Świebodzki
Czas trwania: 11:00 – 14:00

15-17.10.2012 – PORADY PSYCHOLOGICZNO-PSYCHIATRYCZNE
Miejsce: Kawiarnia „Literatka”, Rynek 56/57
Czas trwania porad: 16:00 -19:00

19.10.2012 – SEMINARIUM I WARSZTATY „PODEJŚCIE OPARTE NA OTWARTYM DIALOGU”, prof. Jaakko Seikkula
Miejsce: Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, ul. Ostrowskiego 30
Czas trwania: 9:00 – 16.00